کنه دونقطه ای، که با نام کنه قرمز عنکبوتی نیز شناخته می‌شود، یکی از مخرب‌ترین آفات گیاهی است که در سطح جهانی پراکنده شده است. این حشره کوچک با اندازه‌ای کمتر از نیم میلی‌متر، به عنوان شناخته‌شده‌ترین عضو خانواده کنه تار عنکبوتی به حساب می‌آید. کنه دو نقطه‌ای به‌طور گسترده‌ای به‌عنوان یک آفت بزرگ در کشاورزی و باغداری شناخته شده و با تغذیه از برگ‌ها و بافت‌های گیاهان، خسارات جدی به محصولات کشاورزی وارد می‌کند.

تحقیقات علمی گسترده‌ای درباره کنه تارتن دو نقطه ای انجام شده است، زیرا این آفت می‌تواند به سرعت در محیط‌های گرم و خشک تکثیر یابد و طیف وسیعی از گیاهان زراعی و زینتی را تحت تأثیر قرار دهد. کنترل این آفت به دلیل مقاومت بالای آن نسبت به سمپاشی سوسک کابینتی، سوسک ساس، سوسک فاضلابی و حتی انواع کنه، به یک چالش جدی برای کشاورزان و محققان تبدیل شده است. درک دقیق ویژگی‌های زیستی، چرخه زندگی، رفتار و عادات کنه تار عنکبوتی دو نقطه ای به کشاورزان و پژوهشگران این امکان را می‌دهد تا روش‌های مؤثرتر و پایدارتر برای کنترل این آفت پیدا کنند.

ما در این مقاله به بررسی جامع و علمی two-spotted spider mite می‌پردازیم. هدف اصلی این تحقیق ارائه اطلاعات دقیق و کامل درباره زیست‌شناسی، رفتار، عادات غذایی، آسیب‌ها و روش‌های کنترل این آفت است. با توجه به گستردگی خساراتی که این آفت به محصولات کشاورزی وارد می‌کند، ما در این مقاله راهکارهای نوین و کاربردی برای مدیریت و کنترل این آفت را ارائه خواهیم داد.

ویژگی های زیستی کنه دو نقطه ای

کنه دونقطه ای با نام علمی Tetranychus urticae یکی از اعضای خانواده کنه‌های عنکبوتی است. این آفت به دلیل اندازه بسیار کوچک خود به‌سختی با چشم غیرمسلح قابل مشاهده است. کنه دو نقطه ای با طولی حدود 0.4 میلی‌متر و بدنی بیضوی، معمولاً به رنگ‌های زرد کمرنگ، سبز روشن یا حتی قرمز-نارنجی دیده می‌شود.

یکی از ویژگی‌های بارز این آفت، وجود دو نقطه تیره روی بدن است که در ماده‌ها به‌وضوح دیده می‌شود. این دو نقطه که در طرفین بدن کنه تارتن دو نقطه ای قرار دارند، نشان‌دهنده تجمع مواد زائد در بدن آن‌ها هستند. نرهای این گونه کوچک‌تر و با بدنی باریک‌تر نسبت به ماده‌ها هستند و به رنگ‌های زرد روشن تا قهوه‌ای دیده می‌شوند.

کنه دونقطه ای

کنه تار عنکبوتی دو نقطه ای تارهایی نازک و ابریشمی بر روی سطح برگ‌ها تنیده و از این طریق به راحتی روی گیاهان جابجا می‌شوند. در تابستان، ماده‌های بالغ اغلب به رنگ سبز-زرد هستند، اما با کاهش دما و در زمان خواب زمستانی، رنگشان به قرمز-نارنجی تغییر می‌کند.

وینرز، یک دستگاه دفع موش صنعتی بسیار پر قدرت است که یکبار برای همیشه شما را از شر این موجودات موذی راحت می‌کند.

چرخه زندگی کنه دونقطه‌ای

کنه دونقطه ای که به red spider mite هم مشهور است، دارای چرخه زندگی چند مرحله‌ای می‌باشد. با توجه به شرایط محیطی، مانند دما و رطوبت، ممکن است سرعت این چرخه تغییر کند. این چرخه شامل چهار مرحله اصلی است: تخم، لارو، نمف (دو مرحله) و بالغ.

مرحله تخم:

تخم‌های کنه دو نقطه ای به صورت شفاف و مرواریدی شکل هستند و اندازه‌ای کمتر از 0.14 میلی‌متر دارند. ماده‌های بالغ تخم‌های خود را بر روی سطح زیرین برگ‌های گیاهان میزبان می‌گذارند. در شرایط ایده‌آل دما، ماده‌ها می‌توانند روزانه تا 6 تخم بگذارند و در طول عمر خود بیش از 70 تخم تولید کنند. تخم‌ها بسته به شرایط دمایی و رطوبتی محیط، در مدت 3 تا 10 روز تفریخ می‌شوند. تخم‌های بارور شده کنه تارتن دو نقطه ای، هر دو جنس نر و ماده را به وجود می‌آورند، در حالی که تخم‌های نابارور تنها نرها را تولید می‌کنند.

مرحله لارو:

پس از تفریخ تخم‌ها، لاروهای کنه تارعنکبوتی دو نقطه ای با سه جفت پا ظاهر می‌شوند. این لاروها بسیار کوچک و به رنگ زرد یا شفاف هستند. لاروهای تازه بیرون آمده از تخم شروع به تغذیه از سلول‌های گیاه میزبان می‌کنند و پس از مدت کوتاهی رنگ بدنشان به زرد یا سبز تغییر می‌کند. تغذیه در این مرحله بسیار مهم است، زیرا لاروها نیاز دارند انرژی لازم را برای ورود به مراحل بعدی چرخه زندگی خود جمع‌آوری کنند. این مرحله به طور معمول چند روز طول می‌کشد و بهترین زمان سمپاشی کنه دو نقطه ای است.

مراحل نمفی:

پس از طی مرحله لارو، T. urticae وارد دو مرحله نمفی می‌شود که هر کدام از آن‌ها دارای چهار جفت پا هستند. این مراحل شامل پروتونیمف و دئوتونیمف هستند. در هر کدام از این مراحل، کنه دو نقطه ای  تغذیه خود را ادامه می‌دهند و به رشد و پوست‌اندازی می‌پردازند.

در مرحله پروتونیمف، کنه‌ های هنوز کوچک و به رنگ زرد یا سبز هستند و دو نقطه تیره‌ای که به عنوان ویژگی خاص این گونه شناخته می‌شود، به تدریج بر روی بدنشان ظاهر می‌شود. در مرحله دئوتونیمف، کنه دونقطه ای به بزرگ‌سالان نزدیک‌تر می‌شوند و ویژگی‌های ظاهری آن‌ها به شکل کنه بالغ کامل‌تر می‌شود. هر یک از این مراحل چند روز به طول می‌انجامد و کنه‌ها پس از تغذیه و پوست‌اندازی به مرحله بعدی وارد می‌شوند.

مرحله بالغ:

کنه تارتن دو نقطه ای بالغ به دو جنس نر و ماده تقسیم می‌شوند. ماده‌ها بزرگ‌تر و با بدنی بیضوی و 12 جفت ستاره دمی در پشت خود دیده می‌شوند. رنگ آن‌ها در تابستان معمولاً زرد-سبز است و دو نقطه تیره مشخص در دو طرف بدنشان دیده می‌شود. ماده‌ها پس از رسیدن به بلوغ شروع به تخم‌گذاری می‌کنند و در طول عمر خود می‌توانند چند صد تخم بگذارند.

نرها کوچکتر و با بدنی باریک‌تر و انتهایی تیزتر هستند. رنگ آن‌ها ممکن است از زرد روشن تا نارنجی یا قهوه‌ای متغیر باشد. نرها به دنبال جفت‌گیری با ماده‌ها هستند و نقش مهمی در بارور کردن تخم‌ها ایفا می‌کنند. نرهای بالغ معمولاً عمر کوتاه‌تری نسبت به ماده‌ها دارند.

کنه تار عنکبوتی دو نقطه ای

عوامل مؤثر بر چرخه زندگی کنه تار عنکبوتی دو نقطه ای

یکی از ویژگی‌های مهم کنه تار عنکبوتی دو نقطه‌ای سرعت بالای تکثیر آن در شرایط مساعد است. دمای بهینه برای رشد و تکثیر این آفت حدود 27 تا 30 درجه سانتی‌گراد است و در این شرایط چرخه زندگی کامل آن ممکن است تنها دو هفته به طول بیانجامد. افزایش دما و کاهش رطوبت محیط باعث افزایش سرعت هچ تخم‌ها و رشد لاروها می‌شود. این افزایش سرعت به حدی است که در برخی موارد تنها در عرض شش روز جمعیت آن ها شش برابر افزایش یافته و طی مدت کوتاهی خسارات شدیدی به گیاهان میزبان وارد کند.

خواب زمستانی (دیاپوز) در کنه تارتن دو نقطه ای

با کاهش دما و کاهش طول روز در فصل پاییز، ماده‌های بالغ کنه تارتن قرمز وارد مرحله خواب زمستانی می‌شوند. در این مرحله، رنگ بدن آن‌ها به قرمز-نارنجی تغییر می‌کند و فعالیت‌های تغذیه‌ای و تخم‌گذاری متوقف می‌شود. ماده‌ها در این مرحله به پناهگاه‌های ایمن مانند زیر پوست درختان یا خاک پناه می‌برند و تا زمان افزایش دما در بهار به حالت غیر فعال باقی می‌مانند. با افزایش دمای محیط در فصل بهار، دو نقطه ای ها از خواب زمستانی بیدار شده و فعالیت‌های خود را از سر می‌گیرند. این ویژگی باعث می‌شود که کنه دونقطه‌ای در شرایط آب‌وهوایی مختلف از مناطق معتدل تا نیمه‌گرمسیری به‌خوبی بتواند به حیات خود ادامه دهد.

کنه تارتن دو نقطه ای

عادات غذایی کنه دونقطه ای

کنه دونقطه ای (two-spotted spider mite) یک گیاه‌خوار با میزبان‌های متنوع و زیاد است که قادر است از صدها گونه گیاه تغذیه کند. این حشرات به‌طور عمده در زیر برگ‌های گیاهان تجمع کرده و با استفاده از دهان‌های نازک و سوزنی شکل خود، سلول‌های گیاه را می‌مکند. آن‌ها از شیره گیاه تغذیه می‌کنند و این تغذیه معمولاً باعث ایجاد لکه‌های کوچک کلروتیک (رنگ‌پریده) بر روی سطح برگ‌ها می‌شود. با تداوم تغذیه، این لکه‌ها گسترش یافته و باعث کاهش فتوسنتز گیاه و در نهایت ضعف گیاه می‌شوند.

گیاهان میزبان کنه دو نقطه ای شامل طیف وسیعی از محصولات کشاورزی و زینتی است. از جمله مهم‌ترین گیاهان میزبان می‌توان به فلفل، گوجه‌فرنگی، لوبیا، خیار، ذرت، سیب‌زمینی و انواع گیاهان زینتی مانند گل‌رز اشاره کرد. علاوه بر این، این آفت به درختان میوه مانند سیب، گلابی و مرکبات نیز حمله می‌کند و باعث آسیب جدی به این درختان می‌شود.

کنه دو نقطه ای

همه چیز درباره سپردار واوی تهدیدی جدی برای باغ های مرکبات و راه های مبارزه با آن

شرایط محیطی مطلوب

کنه تارتن دو نقطه‌ای معمولاً در محیط‌های گرم و خشک بهتر رشد می‌کند. دمای ایده‌آل برای رشد این آفات بین 27 تا 30 درجه سانتی‌گراد است و در این دما، چرخه زندگی آن‌ها به سرعت طی می‌شود. علاوه بر دما، رطوبت پایین نیز عاملی مؤثر در گسترش سریع جمعیت کنه‌هاست. در محیط‌های با رطوبت بالا، فعالیت و تکثیر این آفت کاهش می‌یابد. از دیگر عوامل محیطی مؤثر بر رفتار کنه تار عنکبوتی دو نقطه‌ای، میزان نور است؛ این حشرات معمولاً در شرایط کم‌نور و در زیر برگ‌ها فعالیت بیشتری دارند.

شرایط گلخانه‌ها، به‌ویژه با دمای کنترل‌شده و رطوبت پایین، می‌تواند محیط بسیار مناسبی برای رشد و تکثیر این آفت باشد. به همین دلیل، Tetranychus urticae به‌عنوان یکی از آفات رایج در گلخانه‌ها شناخته شده و خسارات زیادی به محصولات گلخانه‌ای وارد می‌کند. همچنین، در تابستان‌های گرم و خشک، این آفت به سرعت در فضای باز تکثیر شده و باعث تخریب گیاهان زراعی و باغی می‌شود.

آسیب‌ها و عوارض

کنه دونقطه ای با تغذیه از سلول‌های گیاه، باعث آسیب شدید به برگ‌ها و کاهش فعالیت‌های فتوسنتزی می‌شود. نشانه‌های اولیه حمله این آفت شامل تغییر رنگ برگ‌ها به زرد یا خاکستری و ایجاد نقاط نکروتیک بر روی سطح برگ‌ها است. با پیشرفت آلودگی، برگ‌ها خشک شده و ممکن است ریزش کنند. این آفت همچنین تارهای نازک و ابریشمی بر روی برگ‌ها ایجاد می‌کند که به شناسایی آن کمک می‌کند. گیاهانی مانند گوجه‌فرنگی، خیار، فلفل و سیب‌زمینی به‌ویژه در معرض خطر آسیب‌های ناشی از این آفت قرار دارند و در صورت عدم کنترل، ممکن است به طور کامل از بین بروند.

تأثیر اقتصادی کنه دو نقطه ای بر کشاورزی و باغداری بسیار قابل توجه است. این آفت به دلیل سرعت بالای تکثیر و مقاومت نسبت به بسیاری از سموم شیمیایی، به سرعت مزارع و گلخانه‌ها را آلوده می‌کند. محصولات مهمی مانند توت‌فرنگی، گوجه‌فرنگی، گل‌رز و دیگر گیاهان زینتی به شدت تحت تأثیر قرار می‌گیرند و کیفیت و کمیت محصولات کاهش می‌یابد. در شرایط آب و هوایی گرم و خشک، این آفت به سرعت تکثیر شده و خسارات اقتصادی فراوانی را به همراه دارد، که برای کشاورزان هزینه‌های زیادی به‌خصوص در مدیریت و کنترل آن ایجاد می‌کند.

خسارت کنه تارتن دو نقطه ای

روش‌های کنترل و مدیریت

با توجه به اهمیت و گستردگی خساراتی که کنه تارتن دو نقطه‌ای به گیاهان وارد می‌کند، استفاده از روش‌های مؤثر و متنوع برای کنترل و مدیریت این آفت ضروری است. در این فصل، به بررسی روش‌های شیمیایی و غیرشیمیایی می‌پردازیم که می‌توانند در کاهش جمعیت این آفت نقش مهمی ایفا کنند.

5.1. روش‌های شیمیایی

استفاده از بهترین سم حشره کش باغی یکی از روش‌های رایج برای کنترل جمعیت کنه تار عنکبوتی دو نقطه‌ای است. انواع مختلفی از آفت‌کش‌ها و میتسیدها (کنه‌کش‌ها) برای کنترل این آفت در دسترس هستند، اما باید به این نکته توجه داشت که کنه تارعنکبوتی دو نقطه‌ای به بسیاری از سموم موجود مقاومت نشان داده است. انتخاب دقیق و متناسب سم برای هر نوع گیاه و مرحله رشد کنه بسیار اهمیت دارد. استفاده از آفت‌کش‌ها باید با دقت و بر اساس دستورالعمل‌های مربوط به مقدار و زمان مصرف انجام شود. برخی از سموم شیمیایی ممکن است فقط بر روی مراحل خاصی از چرخه زندگی(مانند تخم‌ها) مؤثر نباشند و نیاز به چند نوبت استفاده دارند تا آفات به‌طور کامل کنترل شوند.

یکی از چالش‌های اصلی در استفاده از آفت‌کش‌ها، حفظ تعادل میان کنترل کنه دو نقطه ای و حفظ حشرات مفید است. استفاده بیش از حد از کشنده ترین سم برای سوسک با طیف وسیع، ممکن است به کاهش تعداد حشرات شکارچی مفید مانند کنه‌های شکارچی، کفشدوزک‌ها و لاروهای بال‌توری منجر شود که به‌طور طبیعی به کاهش جمعیت آفات کمک می‌کنند. به همین دلیل، استفاده هم‌زمان از روش‌های شیمیایی با سایر روش‌های کنترل آفات، مانند روش‌های بیولوژیکی، توصیه می‌شود.

5.2. روش‌های غیرشیمیایی

یکی از روش‌های مؤثر و سازگار با محیط زیست برای کنترل کنه دو نقطه‌ای، استفاده از حشرات مفید و شکارچیان طبیعی این آفت است. شکارچیانی مانند کنه‌های شکارچی و کفشدوزک‌ها به‌عنوان عوامل کنترل بیولوژیکی مؤثر علیه مبارزه با کنه تارتن شناخته شده‌اند. این شکارچیان با تغذیه از آفات بالغ، لاروها و تخم‌ها، به کاهش جمعیت این آفت کمک می‌کنند. به‌ویژه در گلخانه‌ها، استفاده از این حشرات مفید می‌تواند به کنترل پایدار و مؤثر جمعیت این حشرات منجر شود.

علاوه بر استفاده از شکارچیان طبیعی، برخی تکنیک‌های زراعی نیز می‌توانند به کنترل کنه دو نقطه ای کمک کنند. برای مثال، کاهش گرد و غبار بر روی گیاهان، آبیاری منظم و حفظ رطوبت کافی در محیط رشد گیاهان، از عوامل مهم در کاهش فعالیت و تکثیر حشره‌هاست. همچنین، استفاده از روغن‌های گیاهی می‌تواند در مراحل ابتدایی آلودگی به کاهش جمعیت کنه‌های عنکبوتی قرمز کمک کند. این روش‌ها در مقایسه با روش‌های شیمیایی، آسیب کمتری به محیط زیست وارد کرده و برای حفظ سلامت گیاهان و خاک مناسب‌تر هستند.

کنه شکارچی در حال دزدیدن تخم کنه دو نقطه ای

نتیجه‌گیری

کنه تارتن دو نقطه ای یکی از مهم‌ترین و مخرب‌ترین آفات در کشاورزی و باغداری است که می‌تواند به سرعت در شرایط مناسب تکثیر شود و به گیاهان زراعی و زینتی آسیب‌های جدی وارد کند. این آفت با تغذیه از شیره سلول‌های گیاه، باعث کاهش فعالیت‌های فتوسنتزی و تضعیف گیاهان می‌شود و در نهایت ممکن است منجر به خشکی و مرگ گیاهان گردد. کنترل این آفت به دلیل مقاومت بالای آن نسبت به سموم شیمیایی چالش‌های زیادی به همراه دارد.

در این مقاله، روش‌های مختلف شیمیایی و غیرشیمیایی برای کنترل کنه دو نقطه ای مورد بررسی قرار گرفت. استفاده از روش‌های شیمیایی همچنان یکی از راهکارهای اصلی است، اما به دلیل مقاومت کنه تار عنکبوتی دو نقطه ای و تأثیرات منفی آن بر حشرات مفید، توصیه می‌شود از روش‌های غیرشیمیایی مانند استفاده از شکارچیان طبیعی و تکنیک‌های زراعی نیز بهره گرفته شود. این رویکرد ترکیبی می‌تواند در مدیریت پایدار و مؤثر این آفت، به‌ویژه در گلخانه‌ها و محیط‌های کشت گسترده، نتایج مطلوب‌تری به همراه داشته باشد.