پشه دنگی باعث چه بیماری‌هایی می‌شود؟

پشه آئدس به خصوص گونه‌های Aedes aegypti و Aedes albopictus، به عنوان یکی از خطرناک‌ترین پشه‌ها در جهان، نقش مهمی در انتقال چندین بیماری ویروسی دارد که به سرعت در مناطق مختلف جهان گسترش می‌یابند. این حشره با نیش زدن انسان‌ها، ویروس‌های مختلف را از بدن فرد آلوده به افراد دیگر منتقل می‌کند و به همین دلیل به عنوان یکی از عوامل اصلی شیوع بیماری‌ها در جوامع شناخته می‌شود.

تب دنگی:

یکی از مشهورترین بیماری‌هایی که این حشره انسان را به آن مبتلا می‌کند، تب دنگی است و به همین دلیل پشه دنگی خوانده می‌شود. تب دنگی با علائمی مانند تب بالا، درد شدید عضلانی و مفصلی، و خستگی شدید همراه است. این بیماری می‌تواند به شکل شدیدتری به نام دنگی هموراژیک تبدیل شود که با خونریزی‌های داخلی و احتمال مرگ همراه است. شیوع تب دنگی در بسیاری از کشورها، به خصوص در مناطق گرمسیری، به یک مشکل جدی بهداشتی تبدیل شده است.

زیکا:

علاوه بر تب دنگی، پشه آئدس نقش کلیدی در شیوع ویروس زیکا دارند. زیکا به طور خاص به دلیل عوارض شدید آن در دوران بارداری شناخته می‌شود، زیرا می‌تواند باعث نقص‌های مادرزادی مانند میکروسفالی (کوچک شدن غیرطبیعی سر و مغز نوزاد) شود. این بیماری به سرعت در مناطقی مانند آمریکای جنوبی و کارائیب گسترش یافت و نگرانی‌های جهانی را درباره سلامت عمومی ایجاد کرد.

چیکونگونیا:

چیکونگونیا نیز یکی دیگر از بیماری‌هایی است که توسط این حشره منتقل می‌شود. این بیماری با تب و دردهای شدید مفصلی همراه است که می‌تواند ماه‌ها طول بکشد. این دردها گاهی آنقدر شدید می‌شوند که فرد را از انجام فعالیت‌های روزانه ناتوان می‌سازد.

تب زرد:

یکی دیگر از بیماری‌های جدی که پشه دنگی منتقل می‌کند، تب زرد است. تب زرد یک بیماری ویروسی است که می‌تواند باعث تب، زردی پوست و چشم‌ها، و خونریزی داخلی شود. این بیماری به خصوص در مناطق استوایی آفریقا و آمریکای جنوبی شایع است و بدون درمان، می‌تواند بسیار مرگبار باشد.

بیشتر بخوانید: سوسک خرچسونه بدنام ترین حشره ایران!

آیا پشه آئدس باعث مرگ می‌شود؟

پشه آئدس به طور مستقیم باعث مرگ نمی‌شود، اما خطر اصلی آن در توانایی انتقال ویروس‌های خطرناک است. این ویروس‌ها، مانند تب دنگی و تب زرد، در صورت عدم درمان می‌توانند به عوارض جدی مثل نارسایی اعضای داخلی بدن و در موارد شدیدتر مرگ منجر شوند. در بیشتر موارد، با مراقبت‌های پزشکی و درمان به موقع، افراد می‌توانند بهبود پیدا کنند. اما در مناطقی که دسترسی به خدمات بهداشتی محدود است یا درمان به تعویق بیفتد، این بیماری‌ها ممکن است کشنده باشند. بنابراین، اگرچه پشه دنگی مستقیماً مرگبار نیست، ولی ویروس‌هایی که منتقل می‌کند، می‌توانند مرگ‌آور باشند.

پشه آئدس از کجا میاد؟

این قاتل کوچک، در اصل بومی مناطق گرمسیری و نیمه‌گرمسیری جهان است. زیستگاه اولیه آن‌ها بیشتر در آفریقا بوده است، جایی که به دلیل آب‌وهوای گرم و مرطوب، شرایط ایده‌آلی برای زندگی و تخم‌ریزی داشتند. اما در طول زمان و به دلیل تغییرات اقلیمی، افزایش سفرها و تجارت جهانی، این پشه‌ها به سایر نقاط جهان از جمله آسیا، آمریکای جنوبی و حتی بخش‌هایی از اروپا نیز گسترش پیدا کردند و تا کنون هیچ سم حشره کشی توانایی کنترلشان را نداشته است.

آئدس‌ها به ویژه در مناطق شهری و اطراف خانه‌ها فعالیت می‌کنند و برای تخم‌ریزی به آب‌های راکد کوچک نیاز دارند، مانند گلدان‌ها، لاستیک‌های رها شده و حتی بشقاب‌های زیر گلدان‌ها. امروزه پشه دنگی در بسیاری از مناطق دنیا یافت می‌شود و به دلیل توانایی بالای آن‌ها در تطبیق با شرایط محیطی مختلف، در بسیاری از نقاط جهان گسترش یافته‌اند.

چرخه زندگی پشه آئدس: از یک تخم کوچک تا قاتلی مرگبار

پشه آئدس نه تنها به دلیل قابلیت انتقال بیماری‌های مرگبار شناخته می‌شود، بلکه به دلیل سرعت بالای چرخه زندگی‌اش، می‌تواند به سرعت جمعیت‌های بزرگی از پشه‌ها ایجاد کند. چرخه زندگی این حشره شامل چهار مرحله است که در هر مرحله خطرات بیشتری برای انسان‌ها به وجود می‌آید.

• تخم‌گذاری: پشه‌های ماده آئدس تخم‌های خود را در آب‌های راکد کوچک مانند گلدان‌ها، بطری‌های خالی، و حتی تایرهای کهنه می‌گذارند. تخم‌های این پشه به شدت مقاوم هستند و می‌توانند ماه‌ها در شرایط خشک زنده بمانند. اما به محض تماس با آب، این تخم‌ها فعال می‌شوند و اولین قدم در گسترش بیماری برداشته می‌شود.
• لارو: تخم‌ها به سرعت به لارو تبدیل می‌شوند. لاروها در آب شناور می‌شوند و از میکروارگانیسم‌های موجود تغذیه می‌کنند. در این مرحله، لاروها بی‌ضرر به نظر می‌رسند، اما چیزی که نادیده گرفته می‌شود این است که آن‌ها در حال تبدیل شدن به حاملان یکی از مرگبارترین ویروس‌های جهان هستند.
• شفیره: پس از چند روز، لاروها به شفیره تبدیل می‌شوند. این مرحله کوتاه و کم‌تحرک است، اما در این دوره تغییرات حیاتی در بدن آن‌ها رخ می‌دهد تا آماده شوند که به عنوان پشه‌های بالغ از آب خارج شوند. شفیره‌ها در این مرحله کم‌تر حرکت می‌کنند، اما آماده‌اند تا به قاتلانی تبدیل شوند که می‌توانند ویروس‌های مرگباری مانند تب دنگی، زیکا و چیکونگونیا را به انسان‌ها منتقل کنند.
• پشه بالغ: وقتی حشره بالغ از آب خارج می‌شود، نوع ماده به سرعت به دنبال خون می‌گردد. برخلاف نرها که از شهد گیاهان تغذیه می‌کنند، پشه‌های ماده برای تخم‌گذاری به خون انسان یا حیوانات نیاز دارند. با هر نیش، این حشره می‌تواند ویروس‌هایی که در بدن خود دارد را به قربانی منتقل کند. در مناطق گرمسیری و نیمه‌گرمسیری، این ویروس‌ها می‌توانند به بیماری‌های جدی و حتی مرگ منجر شوند.
• 

  پشه دنگی

پشه آئدس از چی بدش می‌آید؟

پشه آئدس به برخی بوهای خاص که برای انسان خوشایند هستند، حساسیت دارد و از آن‌ها دوری می‌کند. بوهایی مانند عصاره اکالیپتوس، روغن نعناع فلفلی، لیمو، اسطوخودوس، و گیاهانی مانند ریحان و رزماری برای این حشره ناخوشایند است. استفاده از این بوها به شکل اسپری یا کاشت این گیاهان در محیط، می‌تواند به طور طبیعی پشه دنگی را از محیط دور نگه دارد و خطر گزش را کاهش دهد.

با این حال، این روش‌های طبیعی به هیچ وجه قطعی نیستند و ممکن است تنها به عنوان یک راهکار تکمیلی مؤثر باشند. از آنجا که منبع اصلی پشه آئدس آب‌های راکد است، بهترین راه پیشگیری از گسترش آن‌ها حذف آب‌های راکد در محیط است. تخلیه گلدان‌ها، ظروف خالی، لاستیک‌های رها شده و هر گونه محل تجمع آب می‌تواند از تخم‌گذاری پشه‌های ماده جلوگیری کرده و جمعیت آن‌ها را به طور مؤثر کنترل کند. همچنین، استفاده از توری روی پنجره‌ها و پشه‌بند در هنگام خواب، روش‌های دیگری برای کاهش خطر گزش پشه‌های دنگی به شمار می‌رود.